Żyjąc i pracując w Norwegii, pewnie spotkała Ciebie sytuacja, w której przez chorobę lub uraz musiałeś pobierać chorobowe (sykepenger). Generalna zasada przyznawania zasiłku mówi o tym, że musisz przepracować 4 tygodnie u ostatniego pracodawcy w Norwegii, żeby w ogóle móc uzyskać zasiłek. Z tego warunku możesz być zwolniony tylko wtedy, gdy ulegniesz wypadkowi w pracy (arbeidsulykke). Oczywiście, musisz także dostarczyć pracodawcy w Norwegii swoje zwolnienie lekarskie (sykmelding).
Jeżeli spełniasz powyższe warunki, przez pierwsze 16 dni kalendarzowych niezdolności do pracy płaci Tobie pracodawca. Jest to tzw. okres pracodawcy (arbeidsgiverperiode).
Jeżeli po tym czasie nadal nie możesz wrócić do pracy z uwagi na swój stan zdrowia, wypłaty zasiłku przejmuje NAV, czyli norweski Urząd ds. Pracy i Polityki Społecznej (odpowiednik polskiego ZUS i Urzędu Pracy). Możesz w takiej sytuacji pobierać zasiłek chorobowy z NAV maksymalnie przez 52 tygodnie. Stawka zasiłku chorobowego wynosi 100% Twoich uśrednionych dochodów brutto z miesięcy przed chorobą / urazem. Jeżeli po upływie 52 tygodni nadal nie jesteś w stanie wrócić do pracy, powinieneś rozważyć wnioskowanie o zasiłek przejściowy w Norwegii (AAP).
Oprócz podstawowych reguł, dotyczących przyznawania zasiłku chorobowego w Norwegii, istnieje wiele szczególnych przypadków, z którymi warto się zapoznać. Może się bowiem okazać, że któryś z nich dotyczy Ciebie i Twojej sytuacji, a wtedy powinieneś działać w określony sposób. W tym artykule opisaliśmy kilka takich najpopularniejszych przypadków, które mogą potencjalnie dotyczyć Polaków w Norwegii.
Wielu Polaków, pracujących w Norwegii doświadcza sytuacji, w której muszą pobierać zasiłek chorobowy z Norwegii, mimo iż planują wyjazd do Polski. Jak taka sytuacja ma się do przepisów o sykepenger?
Oprócz tego, że musisz spełniać podstawowe warunki do uzyskania zasiłku chorobowego z NAV, musisz także sprawdzić kilka innych kwestii, gdy zamierzasz wyjechać z Norwegii do Polski. Jest to bardzo ważne w kontekście Twojego prawa do zasiłku. O co musisz zadbać?
Niestety bardzo wielu naszych rodaków zapomina o tych kwestiach i po prostu podejmuje decyzję o wyjeździe do Polski!
Jeżeli wyjeżdżasz do Polski, która jest członkiem EOG, nie musisz na szczęście wysyłać do NAV-u wniosku o zachowanie chorobowego na czas pobytu zagranicznego. Taki obowiązek mają obywatele krajów spoza EOG. Mają oni również ograniczony czas pobierania chorobowego poza Norwegią (maksymalnie 4 tygodnie w okresie 12 miesięcy - nowy przepis od 1 czerwca 2021).
Pamiętaj, że Twój wyjazd nie oznacza, że jesteś zwolniony z podstawowych obowiązków względem NAV. Musisz być w stałym kontakcie z urzędem, dosyłać wymagane dokumenty i stosować się do zaleceń urzędnika prowadzącego. Jeżeli Twój pobyt w Polsce zakłóci zaplanowane działania z urzędem, NAV może wstrzymać wypłatę sykepenger. To zaś się wiąże z kolejnymi uciążliwymi sytuacjami, np. ponownym przeliczeniem zasiłku według niższego dochodu brutto, czy po prostu odmowie dalszej wypłaty zasiłku i konieczności odwoływania się od tej decyzji. Co do odwołań od decyzji NAV, jak wiemy, rozpatrywanie ich trwa nawet 6 miesięcy, więc lepiej unikać takich sytuacji.
O czym musisz zawsze pamiętać, gdy już będziesz w Polsce?
Powyższa krótka “checklista” jest niestety często zaniedbywana i niekompletna. Zdarza się, że nasza firma kontaktuje się z NAV jako pełnomocnik klienta i dowiadujemy się, że kilka zwolnień lekarskich, za które klient nie dostał pieniędzy, po prostu nie zawiera np. wypełnionych oświadczeń własnych. Skutkiem jest niepokój, przedłużające się okresy rozpatrywania zwolnień lekarskich i opóźnione wypłaty zasiłku przez NAV. W najgorszych sytuacjach, przez brak dokumentów czy kontaktu z NAV możesz stracić prawo do zasiłku!
Jeżeli jesteś z zawodu marynarzem, obowiązują Ciebie takie same regulacje dotyczące sykepenger, jak innych pracowników w Norwegii. Jednak Twój zawód daje Ci pewne korzyści, które są jednocześnie wyjątkami w przepisach o zasiłku chorobowym w Norwegii:
Jeżeli jesteś marynarzem, ten drugi wyjątek jest dla Ciebie bardzo korzystny, gdyż często przeszkodą w uzyskaniu zasiłku chorobowego jest brak ciągłej pracy przez 4 tygodnie przed zachorowaniem.
Jeżeli pracujesz w Norwegii jako rybak i jesteś zarejestrowany w norweskim rejestrze rybaków (Fiskermanntallet) w części B (rybactwo jako główny zawód), masz ubezpieczenie grupowe, które daje Ci prawo do chorobowego z Norwegii według stawki 100% od pierwszego dnia choroby. Masz także prawo do zasiłku nawet w przypadku, gdy nie przepracowałeś wymaganych 4 tygodni przed wystąpieniem niezdolności do pracy.
Ważną kwestią dla Ciebie, jako rybaka, jest rodzaj wynagrodzenia, które otrzymujesz. Jeżeli Twoje wynagrodzenie to udział w połowach (lott), jesteś traktowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w Norwegii (selvstendig næringsdrivende). Jeśli z kolei dostajesz wynagrodzenie jako pensję (hyre), jesteś uznawany za pracownika. Czasami rybacy w Norwegii pobierają oba rodzaje wynagrodzenia jednocześnie. Jeśli Ciebie dotyczy ten przypadek i zachorujesz, musisz mieć dwa zwolnienia lekarskie - jedno jako przedsiębiorca, a drugie jako pracownik.
Może się zdarzyć, że chwilowo nie pracujesz, a w międzyczasie zachorujesz lub nabawisz się urazu. Czy wówczas tracisz prawo do chorobowego z Norwegii? To zależy. Możesz się ubiegać z powodzeniem o chorobowe, gdy np. 31 maja kończysz pracę dla swojego pracodawcy, a 14 czerwca doznajesz urazu lub zachorujesz. Wówczas masz prawo do sykepenger z NAV, mimo że nie spełniłeś podstawowego warunku o 4 przepracowanych tygodniach przed wystąpieniem niezdolności do pracy.
UWAGA! Powyższy przypadek jest ograniczony do maksymalnie 4 tygodni! Tyle może trwać tymczasowy brak pracy, w czasie którego zachowujesz prawo do chorobowego.
Musisz pamiętać też w takich sytuacjach, że jeżeli pobierasz w tym czasie inne zasiłki z NAV, na ogół nie są one uznawane za tymczasowy brak pracy. O które zasiłki chodzi?
W takim razie jakie sytuacje dają prawo do chorobowego w Norwegii, mimo że podstawowe warunki nie są spełnione? Na przykład jest to sytuacja, gdy po zakończeniu pobierania zasiłku rodzicielskiego jesteś na bezpłatnym urlopie, a nie jesteś w stanie wrócić do pracy ze względu na chorobę lub uraz i Twój stan zdrowia uniemożliwia opiekę nad dzieckiem. Możesz w takiej sytuacji otrzymać zasiłek chorobowy. Zastrzeżenie w tej sytuacji jest takie, że musisz mieć ważną umowę o pracę i uzgodniony powrót do pracy po zakończeniu urlopu bezpłatnego.
Możesz w takiej sytuacji dostać chorobowe od 15 dnia po otrzymaniu zwolnienia lekarskiego. Zasiłek chorobowy będzie wynosił 65% podstawy chorobowego (sykepengegrunnlaget) w sytuacji, gdy nie pracowałeś wcale wcale lub 100%, gdy pracowałeś w momencie wystąpienia choroby lub urazu.
Jeżeli nie jesteś pewien, jak Twoja sytuacja wpływa na prawo do zasiłku chorobowego, najlepszym rozwiązaniem jest kontakt z NAV i wyjaśnienie wątpliwości. Kiedyś ten kontakt był dość utrudniony, trzeba było dzwonić na słynną już infolinię 5555 3333 i czekać czasami nawet 30-40 min na połączenie, by porozmawiać z urzędnikiem, który okazywał się być słabo zorientowany w norweskich przepisach.
Teraz sytuacja jest o wiele prostsza. Możesz napisać do NAV-u na chacie i oczywiście poprosić o chat z veilederem, gdyż chatbot jak na razie potrafi odpowiedzieć tylko na najprostsze pytania. Z takiej rozmowy możesz zamówić wydruk, który w razie potrzeby możesz przedstawić urzędowi jako dowód.
Możesz także napisać do veiledera bezpośrednio z poziomu swojej skrzynki na Ditt NAV. Jest to kolejne dobre miejsce do korespondencji, ponieważ urzędnicy odpisują naprawdę szybko, a Ty zyskujesz zapis elektroniczny rozmowy, podobnie jak w przypadku chatbota. Ponadto na własnym profilu urząd udzieli Ci dużo bardziej szczegółowych informacji o Twojej sytuacji i przypadku.
W każdej sytuacji kontaktu z urzędem możesz oczywiście posłużyć się wybranym przez siebie pełnomocnikiem, który załatwi sprawę za Ciebie. Pamiętaj, aby udzielić takiej osobie pełnomocnictwa. Możesz to zrobić na swoim profilu w NAV (elektronicznie) lub poprzez wysłanie pełnomocnictwa papierowo do urzędu w Norwegii.
Autorzy: Borys Borowski / NorEkspert, Katarzyna Klima / NorEkspert
Masz pytania? Zadzwoń pod nr +48 58 535 93 43 lub wypełnij formularz kontaktowy
