Gdy zachorujesz w Norwegii, spotkasz się z pojęciem sykmelding. Jest to norweskie zwolnienie lekarskie i możesz je dostać od swojego lekarza rodzinnego lub innej placówki medycznej w Norwegii (szpital, legevakt). Dokument składa się z kilku części. W formie papierowej zwolnienia znajdziesz między innymi część D (del D), która jest wnioskiem o zasiłek chorobowy w Norwegii (søknad om sykepenger). To jest najważniejsza część dla Ciebie w kontekście uzyskania zasiłku chorobowego z NAV. Lekarz w Norwegii zwykle wypełnia zwolnienie lekarskie elektronicznie i wysyła je do Ciebie elektronicznie. Znajdziesz je na swoim profilu w NAV w sekcji Ditt sykefravær. Musisz wysłać je elektronicznie do pracodawcy, będzie on mógł je znaleźć w serwisie Altinn.
Jeśli lekarz wystawi Ci zwolnienie lekarskie w formie papierowej, musisz zadbać o to, żeby odpowiednia część zwolnienia dotarła do pracodawcy oraz do NAV. Ten obowiązek dotyczy zarówno sykmelding od norweskiego lekarza, ale jeszcze bardziej zagranicznych zwolnień lekarskich, np. tych otrzymanych od lekarza w Polsce. Tą sytuację omawiamy w dalszej części tekstu. Pamiętaj, że zwolnienie lekarskie jest podstawowym dokumentem, który daje Ci prawo do uzyskania sykepenger z NAV.
Egenmelding to sytuacja, w której zgłaszasz nieobecność w pracy na własne życzenie z powodu choroby i nie przedstawiasz sykmeldingu. Gdy korzystasz z egenmeldingu, Twój norweski pracodawca wypłaca Ci wynagrodzenie chorobowe (sykelønn) w ramach okresu pracodawcy (arbeidsgiverperiode). Pamiętaj, że Twój przełożony może od Ciebie zażądać przedstawienia zwolnienia lekarskiego, jeżeli egenmelding trwa już 4 dzień. Pracodawca może także odmówić Tobie egenmeldingu lub zażądać zwolnienia od lekarza od pierwszego dnia nieobecności w pracy, jeżeli podejrzewa, że Twoja nieobecność nie jest spowodowana chorobą. Pamiętaj, że egenmelding możesz wykorzystać maksymalnie 4 razy po 3 dni w okresie 12 miesięcy. Daje to łącznie 12 dni kalendarzowych. Pracodawca może ewentualnie wydłużyć Twój okres egenmeldingu do 16 dni arbeidsgiverperiode (okresu pracodawcy), o którym piszemy więcej w kolejnym akapicie.
UWAGA!
Zwróć uwagę na to, że w kontekście egenmeldingu mówimy o okresie 12-miesięcznym, a nie roku kalendarzowym. Musisz zawsze rozpatrywać swoje prawo do egenmeldingu w okresach 12-miesięcznych. Czyli jeżeli np. zachorujesz w listopadzie 2021 roku, to sprawdzisz swoje prawo do egenmeldingu, gdy policzysz wykorzystane egenmeldingi w okresie listopad 2020 - listopad 2021. Aby wypracować prawo do skorzystania egenmeldingu, musisz przepracować przynajmniej 2 miesiące u danego pracodawcy. W przeciwnym razie musisz przedstawić zwolnienie lekarskie od pierwszego dnia nieobecności, żeby dostać wynagrodzenie chorobowe.
Pamiętaj, że nie możesz wykorzystywać egenmeldingów z wyprzedzeniem. Oznacza to, że nie masz prawa oznajmić pracodawcy w poniedziałek, że nie będzie Cię w piątek i bierzesz egenmelding. Prawo do egenmeldingu przysługuje w nagłej sytuacji. Przykładowo, rano źle się czujesz, dzwonisz do pracodawcy i mówisz, że nie przyjdziesz do pracy z tego powodu. Najprościej można przyrównać egenmelding do polskiego urlopu na żądanie. Jednak w Norwegii jest to płatny dzień wolny i wchodzi on w skład wynagrodzenia chorobowego.
Arbeidsgiverperiode to tzw. okres wypłaty chorobowego przez pracodawcę. Gdy zachorujesz w Norwegii i dostaniesz zwolnienie lekarskie, w pierwszej kolejności zapłaci za nie pracodawca. Pracodawca w Norwegii musi zapłacić za zwolnienie lekarskie przez pierwsze 16 dni kalendarzowych.
Gdy minie ten okres, a Ty nadal nie będziesz w stanie wrócić do pracy ze względu na stan zdrowia, Twoje zwolnienie lekarskie będzie już długotrwałe (langvarig sykmelding). Od tego momentu odpowiedzialność za wypłatę chorobowego spadnie na NAV, czyli norweski Urząd ds. Pracy i Polityki Społecznej.
W niektórych przypadkach Twój pracodawca nie będzie ponosił kosztów arbeidsgiverperiode. W jakich sytuacjach? Np. gdy cierpisz na przewlekłą chorobę i jesteś często na zwolnieniach lekarskich. Wówczas pracodawca może złożyć specjalny wniosek do NAV i prosić o zwrot wypłaconego świadczenia za arbeidsgiverperiode. Jeśli NAV rozpatrzy wniosek pozytywnie, to urząd będzie pokrywał koszt chorobowego.
Inną sytuacją, gdy pracodawca nie ponosi kosztu arbeidsgiverperiode, jest zwolnienie lekarskie z powodu ciąży. Wówczas pracodawca wprawdzie wypłaca Tobie pieniądze za pierwsze 16 dni zwolnienia lekarskiego, ale potem dostaje zwrot pieniędzy z NAV (w ramach refundacji - refusjon). Oczywiście musi w tym celu złożyć odpowiedni wniosek do NAV.
Zasiłek chorobowy w Norwegii (sykepenger) stanowi 100% Twojego wynagrodzenia brutto sprzed choroby, urazu czy wypadku. Wysokość chorobowego z NAV może być odpowiednio niższa, jeżeli dostaniesz tzw. gradert sykmelding, czyli częściowe zwolnienie lekarskie. W takiej sytuacji pracujesz na część etatu, a NAV dopłaca do Twojego pełnego czasu pracy, wypłacając różnicę w postaci zasiłku chorobowego. Przykładowo, jeżeli dostaniesz sykmelding na 50%, to możesz pracować na pół etatu, a za drugą połowę zapłaci NAV w ramach sykepenger.
Jeśli chcesz się ubiegać o chorobowe z Norwegii, musisz przepracować u swojego ostatniego pracodawcy przynajmniej 4 tygodnie. To jest najważniejszy warunek, o którym musisz wiedzieć. Pamiętaj, że to muszą być 4 tygodnie w trybie ciągłym. Nazwa okresu, w którym wypracowujesz prawo do sykepenger to opptjeningstid. Jeśli pracowałeś w różnych okresach, które są rozdzielone wolnym, to te okresy nie sumują się. Może Cię wtedy spotkać przykra niespodzianka w postaci odmowy wypłaty zasiłku z NAV.
Jedynym wyjątkiem od zasady 4 tygodni jest sytuacja, gdy ulegasz wypadkowi w miejscu pracy. W takim przypadku możesz iść na norweskie chorobowe już od 1 dnia pracy, jeżeli właśnie w tym pierwszym dniu przydarzył Ci się wypadek.
UWAGA!
Pamiętaj, że wypadek w pracy musisz prawidłowo zgłosić (lub Twój pracodawca) do NAV. Dopiero, gdy NAV uzna Twoją sytuację jako yrkesskade, czyli wypadek w miejscu pracy, będziesz mieć prawo do sykepenger od dnia wypadku.
52 tygodnie, czyli 1 rok. Przez tyle czasu możesz maksymalnie pobierać sykepenger z Norwegii. Niezależnie od tego, czy jesteś w tym czasie w Norwegii, czy w Polsce. Przez ten cały czas NAV jest z Tobą w kontakcie i weryfikuje na bieżąco Twoje prawo do pobierania zasiłku. Dlatego musisz terminowo wysyłać do NAV zwolnienia lekarskie od swojego lekarza prowadzącego.
Jeżeli wykorzystasz maksymalny okres zasiłku chorobowego z NAV, a nadal nie jesteś w stanie wrócić do pracy, musisz wnioskować o zasiłek przejściowy - AAP. Jeżeli masz do niego prawo, będziesz mógł dalej otrzymywać pomoc finansową z NAV i kontynuować swoje leczenie lub rehabilitację.
Jeśli z kolei wyzdrowiejesz i wrócisz do pracy, musisz przepracować przynajmniej 26 tygodni, aby mieć do dyspozycji kolejne 52 tygodnie chorobowego z Norwegii.
Może się zdarzyć, że będziesz akurat przebywać w Polsce, gdy przydarzy Ci się choroba lub nabawisz się urazu. W takiej sytuacji musisz przede wszystkim udać się do lekarza w Polsce i uzyskać od niego zwolnienie lekarskie. Dokument wysyłasz bezpośrednio do swojego pracodawcy w Norwegii oraz do NAV. Aby wysłać polskie zwolnienie do NAV masz dwie możliwości:
Pamiętaj, że ta procedura dotyczy każdego jednego zwolnienia lekarskiego, które wysyłasz z Polski do Norwegii.
Egenerklæring to specjalny i ważny druk, więc poświęcimy mu oddzielny akapit tego artykułu. Jest to oświadczenie własne dla NAV, które musisz wypełnić, gdy jesteś na zagranicznym zwolnieniu lekarskim. Druk będzie Ci potrzebny, gdy zdecydujesz się na leczenie w Polsce i pobieranie sykepenger z Norwegii. W oświadczeniu własnym podajesz niezbędne informacje na temat swojego stanu zdrowia. Dokument musisz dołączyć do reszty dokumentacji, którą wysyłasz do NAV-u z Polski. Jak wypełnić egenerklæring? Możesz go uzupełnić i wysłać do NAV drogą elektroniczną.
Alternatywnie możesz pobrać dokument na stronie internetowej NAV w formacie PDF, wypełnić go, wydrukować, koniecznie podpisać i załączyć do dokumentacji. Wypełnione oświadczenie własne możesz wysłać pocztą do urzędu.
Polacy bardzo często zapominają o uwzględnieniu egenerklæring, gdy wysyłają dokumenty do NAV z Polski za pośrednictwem ZUS lub na własną rękę. Wynikają z tego potem problemy. NAV zwleka z wydaniem decyzji o chorobowym przez brak dokumentu. Ty z kolei jesteś bez środków do życia w Polsce, czekasz na wypłatę chorobowego z Norwegii i stresujesz się. Koniecznie pamiętaj, że egenerklæring to obowiązkowy druk do wysłania do NAV, gdy przebywasz w Polsce na norweskim chorobowym. Dzięki temu unikniesz wydłużonych terminów rozpatrywania zwolnienia lekarskiego, czy odmownej decyzji z NAV w tej sprawie.
Gdy nasi klienci zadają nam pytania o norweskie chorobowe, często słyszymy “Dlaczego to tyle trwa?! Wysłałem zwolnienie lekarskie do NAV już 3 miesiące temu, a pieniędzy nadal nie ma…”. Niestety, NAV dłużej rozpatruje zagraniczne zwolnienia lekarskie. W zwykłych okolicznościach, gdy dostaniesz sykmelding od norweskiego lekarza, poczekasz około 4 tygodni na pierwszą wypłatę sykepenger. Natomiast procedura z uwzględnieniem polskiego zwolnienia lekarskiego oraz oświadczenia własnego (egenerklæring) po prostu trwa dłużej. Zdarza nam się pomagać klientom w sprawach w NAV, dotyczących sykepenger, które się ciągną od kilkunastu miesięcy. Oficjalny czas rozpatrywania zagranicznych zwolnień lekarskich, który NAV podaje na stronie internetowej, to 9 tygodni. Niestety często jest to teoria, a w praktyce poczekasz dłużej.
Niestety często zdarza się, że długi czas oczekiwania na wypłatę chorobowego wynika po prostu z ... braku dokumentów. To aż 73% przypadków naszych klientów, które analizowaliśmy!
Jeżeli chcesz szybko i skutecznie odzyskać chorobowe z Norwegii, umów się z naszym ekspertem na bezpłatną konsultację. Dowiemy się, jaka jest dokładnie Twoja sytuacja i powiemy Ci, co masz robić, by przelew z NAV wreszcie trafił na Twoje konto bankowe.
 |
Problem z chorobowym z Norwegii? Zamów bezpłatną konsultację z naszym ekspertem. Odzyskamy Twoje pieniądze! |
Przede wszystkim pamiętaj, że z zasady pracujesz w Norwegii i powinieneś się leczyć w tym kraju. Jednak wielu Polaków woli leczyć się w Polsce. Uważają, że polski system opieki zdrowotnej działa lepiej, niż ten w Norwegii. Jeśli chcesz wyjechać do Polski, by kontynuować leczenie, musisz to skonsultować ze swoim norweskim lekarzem. Stwierdzi on, czy wyjazd do Polski nie wpłynie negatywnie na Twój stan zdrowia. Lekarz poinformuje NAV, że wyraża zgodę na kontynuowanie Twojego leczenia w Polsce.
Jeżeli zdecydujesz się na leczenie w Polsce i otrzymasz zgodę od swojego lekarza i NAV-u na takie rozwiązanie, musisz pamiętać, że możesz nie mieć automatycznie ubezpieczenia medycznego w Polsce. Jeżeli chcesz się leczyć w Polsce w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia i uniknąć prywatnych kosztów, musisz uzyskać druk S1 w Norwegii. Ten specjalny dokument pozwoli Ci korzystać z bezpłatnej opieki medycznej w Polsce, na takich samych zasadach, jak osoby mieszkające w Polsce i ubezpieczone w ZUS. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej o druku S1, koniecznie przeczytaj nasz poradnik na ten temat.
Będąc w Polsce, musisz dbać o regularne wysyłanie zwolnień lekarskich przez ZUS wraz z drukami E115/E116 i oświadczeniami własnymi (egenerklæring), aby otrzymywać sykepenger z NAV. Generalnie nie ma różnicy dla norweskiego urzędu, czy pobierasz chorobowe w Norwegii, czy będąc w Polsce. Musisz natomiast spełniać warunki do otrzymania zasiłku, pilnować terminów dosyłania dokumentów i być w stałym kontakcie z NAV.
Twój podstawowy obowiązek względem urzędu jest podobny, jak przy większości zasiłków z NAV. Musisz być w bieżącym kontakcie z urzędnikami i wykonywa ich zalecenia. Urząd może takżę poprosić o dosłanie ewentualnych dodatkowych dokumentów i informacji. Zwykle taka sytuacja ma miejsce, gdy Twoje zwolnienie lekarskie i okres pobierania chorobowego trwają już dłuższy czas.
Masz obowiązek stałego dialogu i spotkań z pracodawcą (dialogmøter) oraz przygotowania planu przywrócenia do pracy, zwanego także planem działania (oppfølgingsplan). Celem tych działań jest Twój jak najszybszy powrót do pracy.
NAV może wezwać Ciebie do udzielenia dodatkowych informacji medycznych w ramach tzw. rozszerzonej diagnozy. W tym celu urząd wyśle Tobie obszerny formularz, który musisz zanieść do swojego lekarza. Lekarz musi wypełnić dokument, abyś nadal dostawał chorobowe.
Oprócz tych standardowych etapów działania, NAV może Cię wzywać na spotkania (dialogmøter), prosić o dodatkowe dokumenty w Twojej sprawie itd. Na ogół Twoja komunikacja z urzędnikami będzie przebiegać na profilu w nav.no, więc pamiętaj, żeby regularnie się logować i sprawdzać wiadomości. Jeżeli słabo sobie radzisz z językiem norweskim i sprawami urzędowymi w Norwegii, warto pomyśleć o pełnomocniku do kontaktu z NAV-em.
Nasza firma jest takim pełnomocnikiem dla wielu Polaków w Norwegii i nasi klienci są zadowoleni z tego, że nie muszą się martwić o profesjonalną komunikację z urzędem w swoich sprawach.
Opisaliśmy już, co to jest okres pracodawcy, gdy jesteś na zwolnieniu lekarskim. Jednak wypłata wynagrodzenia chorobowego (sykelønn) przez pierwsze 16 dni to nie jedyny obowiązek pracodawcy, gdy pobierasz zasiłek chorobowy. Pracodawca ma obowiązek być w stałym kontakcie z NAV i przesłać do urzędu m.in. dokument informujący o Twoich dochodach, czyli inntektsmelding. Korzystając z tego dokumentu, NAV będzie w stanie określić wysokość Twoich dochodów przed wystąpieniem niezdolności do pracy. Na tej podstawie (sykepengegrunnlag) urząd wyliczy wysokość Twojego zasiłku chorobowego.
Oprócz obowiązku dosłania inntektsmeldingu do NAV, pracodawca ma także obowiązek przygotowania z Tobą planu powrotu do pracy (oppfølgingsplan). Ponadto musi być z Tobą w kontakcie i na bieżąco rozmawiać o Twoim stanie zdrowia (dialogmøter), możliwości powrotu do pracy, dostosowania miejsca pracy (tilrettelegging) itp.
Sykepenger z NAV jest w pełni opodatkowane. Oznacza to, że od wypłaconego zasiłku w kwocie brutto musisz zapłacić zaliczkę na podatek zgodnie z norweską kartą podatkową (skattekort). Potem musisz uwzględnić dochód z sykepenger w norweskim rozliczeniu podatkowym za ubiegły rok podatkowy. Dochód z sykepenger zauważysz zarówno na zestawieniach wypłat, które dostajesz z NAV, jak i na rocznym zestawieniu dochodów z tego urzędu (årsoppgave fra NAV). Chorobowe w Norwegii jest w pełni opodatkowanym zasiłkiem, który zastępuje utracony dochód z pracy (tap på inntekt). Dlatego też daje prawo do innych świadczeń z NAV, np. do zasiłków na dzieci, takich jak zasiłek rodzinny (banetrygd) czy zasiłek opiekuńczy (kontantstøtte).
Zasiłek chorobowy zastępuje dochód z pracy, który tracisz wskutek chorob, urazu czy wypadku. Dlatego też od zasiłku przysługuje Ci wynagrodzenie urlopowe, czyli feriepenger. Wylicza się je na nieco innych zasadach, niż feriepenger za dochód z pracy.
NAV wprawdzie naliczy Tobie feriepenger od zasiłku chorobowego, ale standardowe 10,2% otrzymasz tylko od łącznej kwoty chorobowego za pierwsze 48 dni choroby. Ewentualnie otrzymasz feriepenger według stawki 12,5%, jeżeli ukończyłeś 59 lat. Nie będzie to więc oszałamiająca kwota. Zwłaszcza, gdy weźmiemy pod uwagę, że feriepenger od dochodu z pracy bierze pod uwagę dochód z całego poprzedniego roku kalendarzowego.
Pamiętaj też, że NAV wypłaca feriepenger w innym terminie niż pracodawca. Standardowe wynagrodzenie urlopowe dostajesz, gdy zbliża się okres wakacyjny (zwykle w czerwcu). Z kolei NAV wypłaca feriepenger za ubiegły rok w okresie od 1 do 31 maja bieżącego roku.
Gdy jesteś na zwolnieniu lekarskim, nadal masz prawo do urlopu. Jest to czas, w którym nie dostajesz zasiłku chorobowego. Musisz zgłosić do NAV-u na oświadczeniu własnym termin, w którym wykorzystasz urlop. NAV nie wypłaci sykepenger za okres, który zgłosisz, ale Twój łączny okres zasiłku chorobowego będzie przedłużony o ilość wykorzystanych dni urlopowych.
Czy Twój norweski pracodawca może Ci wypowiedzieć umowę, gdy jesteś na zwolnieniu lekarskim? Z zasady nie ma takiej możliwości, sykmelding chroni Cię przed wypowiedzeniem. Wyjątki od tej reguły są rygorystyczne i dotyczą masowych, koniecznych zwolnień w konkretnych branżach.
Natomiast może się zdarzyć sytuacja, w której zachorujesz, a Twoja umowa jest zawarta na czas określony i wygasa w trakcie zwolnienia lekarskiego. Co to oznacza dla Ciebie? Jeżeli spełniasz wszystkie podstawowe warunki uzyskania sykepenger, nie musisz się martwić wygaśnięciem umowy. NAV przejmie odpowiedzialność za wypłatę świadczenia i będzie Twoim pracodawcą w czasie, gdy nie jesteś w stanie wrócić do pracy.
Zasiłek chorobowy z Norwegii zapewni Ci stały dochód w czasie, gdy musisz się skupić na powrocie do zdrowia. W przeciwieństwie do chorobowego w Polsce, norweski zasiłek wynosi aż 100% Twojego wynagrodzenia i może trwać nawet rok. Dużą korzyścią sykepenger jest też minimum formalności i wymogów, które musisz spełnić, aby otrzymać świadczenie. Musisz jedynie pamiętać o ścisłej współpracy z urzędem i pracodawcą. Jeżeli decydujesz się na leczenie w Polsce, nie zapomnij o ważnych, dodatkowych formalnościach i dokumentach, których musisz pilnować. Poza tym uzbrój się w cierpliwość, odzyskiwanie chorobowego z Norwegii może trochę potrwać. Rozważ także zaangażowanie pełnomocnika, który może skutecznie poprowadzić sprawę w NAV za Ciebie. Zaoszczędzisz dzięki temu czas, odzyskasz szybciej pieniądze z Norwegii i unikniesz niepotrzebnego stresu.
Autor: Borys Borowski / NorEkspert
Źródła: norekspert.no, nav.no, arbeidstilsynet.no
Masz pytania? Zadzwoń pod nr +48 58 535 93 43 lub wypełnij formularz kontaktowy
