Zasiłek przejściowy (AAP) w Norwegii - Zobacz, jakie zmiany wchodzą w życie od stycznia 2018 roku

Świadczeniobiorcy powinni szybciej wracać do pracy

Norweski zasiłek przejściowy (norw. arbeidsavklaringspenger, AAP) jest świadczeniem socjalnym w Norwegii, wypłacanym przez NAV. Korzystają z niego osoby tymczasowo niezdolne do pracy z powodu choroby lub urazu. Zasiłek zapewnia 66% dotychczasowych dochodów w okresie, gdy osoba niezdolna do pracy odbywa leczenie lub rehabilitację. Od 2018 roku Norwegia wprowadza szereg zmian w ustawodawodawstwie, dotyczącym tego świadczenia socjalnego.

Lista zmian zasad przyznawania i wypłacania zasiłku, przewidzianych przez NAV od 2018 roku jest długa i dotyczy zarówno osób już pobierających świadczenie, jak i osób dopiero wnioskujących o AAP. Część zmian dotknie również osoby, które wykorzystały podstawowy okres pobierania zasiłku.

NAV uzasadnia zmiany potrzebą szybszego przywracania do aktywności zawodowej osób pobierających zasiłek. Nowe przepisy będą obowiązywać od 1 stycznia 2018 roku.

Przy okazji warto zapoznać się z naszym podstwowym artykułem, obszernie opisującym zasady przyznawania zasiłku przejściowego do tej pory, gdyż wiele podstawowych zasad otrzymywania świadczenia zostało zachowanych:

Gdy już pobierasz AAP w Norwegii

Osoby, które już pobierają zasiłek przejściowy, będą go otrzymywać nadal na zasadach określonych przez decyzję, którą wystawił im NAV (norw. melding om vedtak). Dotyczy to również sposobu naliczania wysokości zasiłku.

W przypadku, gdy decyzja o przyznaniu zasiłku danej osoby ma okres ważności do 31.12.2017 lub do początku stycznia 2018, decyzja o przedłużeniu wypłaty zasiłku zostanie wydana z opóźnieniem. Wcześniej przedłużenia decyzji wydawano na 4 tygodnie przed rozpoczęciem nowego okresu zasiłkowego.

Najpoważniejszą zmianą dla osób już pobierających zasiłek jest wprowadzenie przez NAV kar za zaniedbywanie lub nieuzasadnione niedopełnianie obowiązków wobec urzędu przez świadczeniobiorców. Urząd wśród takich sytuacji wymienia m.in.:

• Niestawianie się na spotkaniach po wezwaniu przez NAV,
• Niestawianie się w ustalonych terminach na określone działania, czynności aktywizacyjne czy leczenie,
• Niedostarczanie wymaganych przez urząd dokumentów lub informacji we wskazanym terminie.

NAV przewiduje kary za powyższe zachowania w postaci redukcji wypłat zasiłku. W okręgach Nordland, Troms oraz Finnmark powyższe obostrzenia wejdą w życie dopiero od stycznia 2019 roku.

Osoby, które pobierają AAP w Norwegii dłużej niż 4 lata

Według dotychczas obowiązujących przepisów, zasiłek przejściowy można było maksymalnie pobierać przez 4 lata. W wyjątkowych przypadkach okres pobierania świadczenia był wydłużany przez NAV na kolejne lata. Do przedłużenia okresu pobierania świadczenia uprawnia m.in.:

• podjęcie stosownego leczenia oraz / lub działań mających na celu przywrócenie do pracy (norw. arbeidsrettet tiltak) po długotrwałej diagnostyce (norw. langvarig utredning),

LUB

• brak możliwości połączenia leczenia / rehabilitacji z działaniami aktywizacyjnymi, mających na celu powrót do pracy,

LUB

• uczestnictwo w działaniach szkoleniowych (norw. opplæringstiltak), uzgodnionych z NAV, które urząd uważa za niezbędne do przywrócenia świadczeniobiorcy do pracy.

Od 1 stycznia 2018 roku NAV może przedłużyć okres wypłaty zasiłku na maksymalnie 2 lata. Oznacza to, że świadczeniobiorca, który do końca 2017 roku wykorzystał 4 lata pobierania zasiłku, może mieć przedłużony okres jego pobierania maksymalnie do końca 2019 roku.

Osoby, które dopiero będą wnioskować o zasiłek przejściowy w Norwegii

Zmiany w dotychczasowym sposobie przyznawania AAP mają na celu szybsze określenie zdolności do pracy oraz szybsze przywracanie świadczeniobiorców do czynności zawodowych. Osoby, które będą wnioskować o AAP w 2018 roku zostaną w całości objęte nowymi zasadami przyznawania zasiłków. NAV zamierza bardziej restrykcyjnie weryfikować wpływ choroby / urazu na niezdolność do pracy oraz ściśle egzekwować przepis stanowiący, że osoba wnioskująca o zasiłek musi być przynajmniej w 50% niezdolna do wykonywania pracy.

Jeżeli maksymalny okres pobierania przez wnioskodawcę zasiłku chorobowego (norw. sykepenger), upływa w 2018 roku, ewentualny wniosek o AAP po zakończeniu pobierania chorobowego zostanie rozpatrzony już według nowych zasad rozpatrywania prawa do tego zasiłku.

Krótszy okres maksymalny zasiłku przejściowego

Zasiłek przejściowy będzie przyznawany na maksymalnie 3 lata według nowych zasad. Jest to tzw. maksymalny okres zwyczajny świadczenia (norw. maksimal ordinær stønadsperiode). Skrócenie okresu ma na celu przyspieszenie podjęcia lub powrotu do pracy lub ustalenia prawa do renty inwalidzkiej z Norwegii (norw. uførepensjon, uføretrygd). W przypadku, gdy wystąpią nadzwyczajne okoliczności, wymienione wcześniej, NAV może przedłużyć okres pobierania zasiłku o kolejne 2 lata. Oznacza to, że według nowych zasad łącznie będzie można pobierać AAP maksymalnie przez 5 lat (3 lata + 2 lata).

Krótszy okres pobierania AAP za granicą

Prawo do pobierania AAP z reguły przysługuje osobom przebywającym w Norwegii, jednak dotychczas wielu Polaków w Norwegii korzystało ze świadczenia odbywając leczenie / rehabilitację w Polsce.

Nowe zasady przyznawania zasiłku przejściowego przewidują skrócenie okresu pobierania zasiłku za granicą do maksymalnie 4 tygodni w ciągu roku kalendarzowego, w przerwach między ustalonymi działaniami, mającymi na celu przywrócenie do pracy. Osoby, które będą chciały wykorzystać przysługujące 4 tygodnie pobierania świadczenia za granicą, będą musiały w pierwszej kolejności wnioskować o zgodę na zachowanie prawa do pobierania zasiłku poza granicami Norwegii. Wyjazd z Norwegii bez udzielonej zgody z NAV może skutkować odmową wypłacenia świadczenia za okres pobytu zagranicznego i koniecznością wnioskowania o wznowienie wypłaty świadczenia.

Zmiany w AAP od 2018 roku - podsumowanie

Poniżej lista wszystkich zmian wprowadzonych przez NAV, obowiązujących od stycznia 2018 roku i dotyczących norweskiego zasiłku przejściowego / rehabilitacyjnego (norw. arbeidsavklaringspenger, AAP):

• Złagodzenie wymogu 3 lat ciągłego członkostwa w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych (norw. medlemskap i folketrygden), urząd będzie przewidywał wyjątki od tej zasady, na dzień dzisiejszy jednak nie podano szczegółów wyjątków,
• Możliwość pobytu zagranicznego (np. w Polsce) podczas pobierania zasiłku zostaje ograniczona do maksymalnie 4 tygodni w roku kalendarzowym,
• Bardziej restrykcyjne rozpatrywanie prawa do zasiłku w kontekście wpływu choroby lub urazu na zdolność do wykonywania pracy,
• NAV oczekuje mobilności geograficznej (norw. geografisk mobilitet) od świadczeniobiorców, co oznacza, że w przypadku pojawienia się możliwości podjęcia pracy w innym kraju niż Norwegia (np. w Polsce), traci się prawo do pobierania AAP,
• Maksymalny, podstawowy okres pobierania AAP zostaje skrócony z 4 lat do 3 lat, zaś wyjątkowe przedłużenie okresu pobierania świadczenia zostaje ograniczone do maksymalnie 2 lat, dotyczy to wszystkich zasiłków przyznanych po 1 stycznia 2018 roku,
• Osoba pobierająca AAP może nadal pobierać zasiłek po odzyskaniu zdolności do pracy przez maksymalnie 6 miesięcy (wcześniej tylko przez 3 miesiące), jeżeli aktywnie poszukuje pracy,
• AAP może zostać przyznane na maksymalnie 6 miesięcy osobom, które po zakończeniu pobierania zasiłku chorobowego (norw. sykepenger) są nadal niezdolne do pracy,
• Zmianie ulega wysokość przyznawanego AAP dla osób, które wnioskują o świadczenie po 1 stycznia 2018 roku i które zarobiły więcej niż 6G w latach, które są brane pod uwagę do obliczania wymiaru zasiłku,
• Przewidziane są kary w postaci pomniejszenia zasiłku za niestawianie się na spotkania uzgodnione z NAV, niepodejmowanie leczenia lub innych działań ustalonych z NAV czy też nieterminowe dostarczanie wymaganych informacji lub dokumentacji do urzędu,
• Osoba, która wykorzystała maksymalny okres podstawowy pobierania AAP, musi odczekać 52 tygodnie, by móc ubiegać się o świadczenie od nowa. Wymóg ten nie dotyczy osób, które doznały poważnego urazu lub cierpią na przewlekłą, poważną chorobę,
• Dolna granica wieku umożliwiającego ubieganie się o świadczenia dodatkowe przy podejmowaniu działań aktywizacyjnych (norw. tilleggsstønader til arbeidsrettede tiltak) zostaje podwyższona z 16 lat do 18 lat,
• Osoba, która wykorzystała maksymalny okres podstawowy pobierania AAP, musi odczekać 52 tygodnie, by móc ubiegać się o świadczenie od nowa. Wymóg ten nie dotyczy osób, które doznały poważnego urazu lub cierpią na przewlekłą, poważną chorobę,
• W trakcie intensyfikacji wymiaru zatrudnienia (norw. opptrapping i jobb), można pobierać częściowo AAP w okresie do 12 miesięcy. Osobie zwiększającej stopień zatrudnienia przysługuje tylko jeden okres z możliwym pobieraniem AAP w trakcie zwiększania wymiaru zatrudnienia, nawet jeśli ten trwa krócej niż dozwolone 12 miesięcy (w tym okresie z reguły pracuje się na 80% etatu i pobiera zasiłek w wymiarze 20% świadczenia).

Ustawodawstwo norweskie

Do podstawowych aktów prawnych, określających warunki i zasady wnioskowania o zasiłek dla przejściowy / rehabilitacyjny w Norwegii, zaliczają się następujące norweskie ustawy:

• Ustawa o norweskim systemie ubezpieczeń społecznych (norw. Lov om folketrygd; folketrygdloven),
• Rozporządzenie o zasiłku przejściowym (norw. Forskrift om arbeidsavklaringspenger),
• Ustawa o wprowadzeniu do norweskiego prawa głównej części Umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (norw. Lov om gjennomføring i norsk rett av hoveddelen i avtale om Det europeiske samarbeidsområdet; EØS-loven).

Źródło: www.nav.no

Autor: Borys Borowski / NorEkspert