Zasiłek rodzicielski w Norwegii - zapewnij sobie nawet 100% dochodu z NAV, gdy urodzi Ci się dziecko

Zasiłek rodzicielski z Norwegii - co to takiego?

Gdy pracujesz w Norwegii i urodzi Ci się dziecko, możesz mieć możliwość przejścia na tymczasowy urlop rodzicielski, żeby móc opiekować się nowo narodzonym dzieckiem. Aby w takiej sytuacji nie zostać bez dochodów, możesz wnioskować o przyznanie zasiłku rodzicielskiego w Norwegii (foreldrepenger). Świadczenie ma na celu zapewnić dochód rodzicom w czasie, gdy dziecko jeszcze jest w domu i wymaga ciągłej opieki.

Rozpatrywaniem prawa do zasiłku i jego wypłacaniem zajmuje się NAV, czyli norweski Urząd ds. Pracy i Polityki Społecznej. Foreldrepenger jest w pełni opodatkowane, ponieważ zastępuje dochód z pracy.

3 warunki - musisz je spełnić, aby uzyskać foreldrepenger

Aby mieć prawo do zasiłku rodzicielskiego, gdy urodzi Ci się dziecko, musisz spełniać trzy podstawowe warunki NAV:

• Musisz wykazać dochody za przynajmniej 6 z ostatnich 10 miesięcy - poniżej omawiamy, jakie dochody bierze pod uwagę NAV,
• Twoje dochody w tym okresie muszą wynieść przynajmniej 53 200 NOK w przeliczeniu na rok - ten dochód stanowi równowartość 0,5 G (G - grunnbeløpet i folketrygden),
• Musisz mieszkać w Norwegii i być członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych (folketrygden) - jeśli mieszkasz, pracujesz i odprowadzasz składkę na ubezpieczenie społeczne w Norwegii (trygdeavgift), to spełniasz ten warunek.  

Powyższe warunki nie są zbyt wygórowane. Właściwie każda osoba, która przepracowała pół roku w Norwegii jest w stanie je spokojnie spełnić.

Warunek o dochodzie minimalnym!

Jeśli chodzi o dochody za 6 z 10 miesięcy, NAV bierze pod uwagę:

• Dochód z pracy (arbeidsinntekt) - nie tylko z Norwegii, także z innych krajów EOG!
• Zasiłek chorobowy (sykepenger),
• Zasiłek przejściowy (AAP, arbeidsavklaringspenger),
• Zasiłek dla bezrobotnych, którzy stracili pracę (dagpenger ved arbeidsløshet),
• Zasiłek dla bezrobotnych, którzy są na permitteringu (dagpenger ved permittering),
• Zasiłek pielęgnacyjny (pleiepenger).

Urlop rodzicielski w Norwegii - jak długo można na nim być

Maksymalnie czas trwania urlopu rodzicielskiego w Norwegii (foreldrepermisjon) jest zależny m.in. od wysokości zasiłku rodzicielskiego, który chce pobierać rodzic / rodzice w czasie, gdy ten urlop będzie trwał. Są dwie podstawowe możliwości przy narodzinach jednego dziecka:

• WARIANT 1: Urlop rodzicielski trwa łącznie 49 tygodni do podziału między rodziców, a stawka zasiłku rodzicielskiego wynosi 100% poprzednich dochodów brutto,
• WARIANT 2: Urlop rodzicielski trwa łącznie 59 tygodni do podziału między rodziców, a stawka zasiłku rodzicielskiego wynosi 80% poprzednich dochodów brutto.

Który wariant jest bardziej opłacalny kwotowo? Wariant nr 1 (100% dochodów przez 49 tygodni). Dlaczego napisaliśmy, że te możliwości dotyczą narodzin jednego dziecka? Ponieważ jeżeli ciąża jest bliźniacza, to cały okres zostaje wydłużony.

Ciąża bliźniacza
Gdy oczekujesz narodzin dwójki dzieci, możesz wybrać 66 tygodni urlopu według stawki 100% dochodu lub 80 tygodni według stawki 80% dochodu.

Ciąża trojacza i więcej

Taka sytuacja zdarza się niezwykle rzadko (ciąża trojacza zdarza się raz na 6500 porodów). Wówczas możemy wybrać urlop rodzicielski, który wynosi 95 tygodni według stawki 100% dochodu lub 115 tygodni według stawki 80% dochodu.

Oboje rodziców ma prawo do zasiłku rodzicielskiego - podział tygodni

Jeżeli oboje rodziców spełnia wspomniane 3 warunki do uzyskania zasiłku rodzicielskiego, podział tygodni z zasiłkiem macierzyńskim wygląda następująco:

• Gdy wybierasz wariant 100% zasiłku w ciągu 49 tygodni:

Pierwsze 3 tygodnie urlopu rodzicielskiego, czyli okres przed porodem, są zarezerwowane dla matki dziecka ze względów medycznych. Z kolei pierwszych 15 tygodni po porodzie, matka może wykorzystać swój okres zasiłku rodzicielskiego, czyli zasiłek macierzyński (mødrekvote). Trzeba tutaj zaznaczyć, że pierwsze 6 tygodni po porodzie matka musi być przy dziecku. Tych tygodni nie można łączyć z pracą czy urlopem. Pozostałe 9 tygodni ze swoich 15 matka może wykorzystać od razu po tych 6 pierwszych po porodzie, lub skorzystać z nich w późniejszym terminie. W zasiłku macierzyńskiego ojciec dziecka nie musi pracować!

Kolejne 15 tygodni urlopu rodzicielskiego może wykorzystać ojciec dziecka jako zasiłek tacierzyński, często również nazywany zasiłkiem ojcowskim w Norwegii (norw. fedrekvote). Ojciec dziecka może zacząć dopiero korzystać ze swojej części od 7 tygodnia po porodzie. Dlaczego? Jak napisaliśmy wcześniej, pierwsze 6 tygodni po porodzie matka musi być przy dziecku. Norweski zasiłek tacierzyński możesz wykorzystać od razu w całości (15 tygodni) albo go podzielić lub przesunąć w czasie. Możesz go także łączyć z pracą. Ważne jest to, żeby zasiłek ojcowski wykorzystać przed upływem okresu wspólnego (fellesperiode), w przeciwnym wypadku musisz wnioskować o odroczenie tacierzyńskiego (utsettelse).

16 pozostałych tygodni zasiłku jest do podziału między matkę lub ojca w dowolnej kombinacji i nosi nazwę okresu wspólnego (fellesperiode). Rodzice mogą podzielić ten okres między siebie, jednak w czasie, gdy ojciec wykorzystuje tygodnie z tej puli, matka musi pracować na minimum 75% etatu, studiować lub łączyć pracę ze studiami tak, by spełniać warunek o aktywności (aktivitetskrav).

• Gdy wybierasz wariant 80% zasiłku w ciągu 59 tygodni:

Jak widzisz, podział ilości tygodni w tym wariancie wygląda bardzo podobnie, tylko wydłużają się poszczególne okresy. Matka może wykorzystać 6 tygodni + 13 tygodni (łącznie 19 tygodni). Ojciec dziecka może wykorzystać 19 tygodni zasiłku. Okres wspólny zostaje wydłużony do 18 tygodni.

Matka ma prawo do zasiłku, ojciec nie ma - podział tygodni

W takim wypadku matka ma prawo do całego okresu zasiłku, czyli 49 tygodni według stawki 100% lub 59 tygodni według stawki 80%.

To jest najprostszy wariant wykorzystania zasiłku rodzicielskiego.

Ojciec ma prawo do zasiłku, matka nie ma - podział tygodni

Ten przypadek ma najczęstsze zastosowanie dla Polaków, pracujących w Norwegii, którzy mają rodziny w Polsce. Matka nie ma prawa do zasiłku rodzicielskiego (bo nigdy nie pracowała w Norwegii), a ojciec sobie je wypracował.

W takim przypadku dla matki zarezerwowane jest 3 tygodnie urlopu rodzicielskiego przed porodem oraz 6 tygodni po porodzie. Oba okresy są obowiązkowe do wykorzystania przez matkę dziecka ze względów medycznych.

Od 7 tygodnia ojciec dziecka może zacząć pobierać zasiłek rodzicielski. Ma przy tym do wyboru, czy chce zajmować się dzieckiem przez 40 tygodni i otrzymywać 100% stawkę foreldrepenger, czy też woli pobierać zasiłek przez 50 tygodni i dostawać 80% zasiłku. Bardzo ważne jest, aby w tym czasie matka wypełniała wymóg o aktywności (aktivitetskrav).

Podział tygodni obrazuje poniższa grafika:

UWAGA!

Jeśli ten wariant dotyczy Ciebie jako ojca dziecka, musisz pamiętać o ważnej kwestii. Każdy tydzień po upływie 6 tygodni od urodzenia dziecka będzie Ci przepadał, jeżeli matka dziecka nie będzie spełniać wymogu aktywności, a Ty nie będziesz wykorzystywał zasiłku. Między innymi dlatego Polacy w Norwegii często nie mogą skorzystać z całości swojej puli. Dzieje się tak np. z powodu przepisów ZUS w Polsce, skutek których matka dziecka może wrócić do pracy najwcześniej 14 tygodni po porodzie. W związku z tym ojciec dziecka może wykorzystać realnie 32 tygodnie według stawki 100% foreldrepenger lub 42 tygodnie według stawki 80% foreldrepenger.

Zasiłek tacierzyński w Norwegii - część foreldrepenger, która przysługuje ojcu dziecka

Jak już wcześniej napisaliśmy, zasiłek tacierzyński czy ojcowski w Norwegii to po prostu fedrekvote, czyli część całego zasiłku rodzicielskiego, która przypada na ojca dziecka. Warto to wiedzieć, aby używać właściwych pojęć. Z zasady wynosi on 15 tygodni przy stawce zasiłku, która wynosi 100% lub 19 tygodni przy stawce zasiłku, która wynosi 80%.

Zasiłek macierzyński w Norwegii - część foreldrepenger, która przysługuje matce dziecka

Zasiłek macierzyński z NAV to tzw. mødrekvote, czyli część zasiłku rodzicielskiego, która przypada na matkę. Wynosi ona 15 tygodni, gdy matka się zdecyduje na 100% stawkę zasiłku i mniejszą liczbę tygodni. Z kolei w wariancie 80% matka dziecka może skorzystać z mødrekvote, które wynosi 19 tygodni.

Aktivitetskrav - na czym polega wymóg aktywności?

Jak widzisz, w niektórych wariantach zasiłku rodzicielskiego z Norwegii, matka dziecka musi spełniać tzw. wymóg aktywności (aktivitetskrav), gdy ojciec dziecka pobiera zasiłek i jest przy dziecku. Jak go spełnić? Istnieje kilka możliwości:

• Praca - trzeba pracować na minimum 75% etatu, żeby spełnić wymóg aktywności i otrzymywać pełną stawkę zasiłku (jeśli warunek jest spełniony w mniejszym wymiarze, NAV pomniejszy wysokość foreldrepenger),
• Studia w pełnym wymiarze - na uczelni akredytowanej przez ministerstwo edukacji,
• Połączenie pracy i studiów - łącznie to połączenie musi dawać 100% etatu,
• Uczestnictwo w programach NAV, 
• Obłożna choroba - czyli sytuacja, w której matka dziecka jest całkowicie uzależniona od pomocy przy opiece nad dzieckiem z powodu swojej choroby. 

W większości przypadków u Polaków w Norwegii, matka dziecka nie ma prawa do zasiłku rodzicielskiego w Norwegii. Dlatego też musi spełnić wymóg aktywności, aby ojciec dziecka mógł skorzystać ze swojej maksymalnej puli tygodni zasiłku.

Wniosek o foreldrepenger i dokumenty, które musisz wysłać do NAV

NAV nie przyznaje i nie wypłaca zasiłku rodzicielskiego automatycznie. Musisz złożyć w tym celu stosowny wniosek o foreldrepenger do urzędu i załączyć niezbędną dokumentację. Oto lista dokumentów, które musisz uwzględnić w swoim wniosku, zakładając że masz prawo do foreldrepenger jako ojciec dziecka, pracujący w Norwegii, a rodzina jest w Polsce:

• Akt urodzenia dziecka - podstawowy dokument, może być wydany na druku europejskim lub jako polski akt, przetłumaczony na język norweski lub angielski,
• Umowa o pracę w Norwegii (arbeidsavtale) - ta najbardziej aktualna umowa,
• Odcinki z pensji (lønnsslipper) - musisz udokumentować zarobki za minimum 6 z ostatnich 10 miesięcy, których suma wynosi przynajmniej 53 200 NOK,
• Rejestracja pobytu (registreringsbevis) - dokument wydawany przez policję w Norwegii,
• Zaświadczenie o zarobkach (inntektsmelding) - dokument, który powinien wystawić Tobie pracodawca, informuje o tym, jakie osiągnąłeś dochody w Norwegii,
• Potwierdzona kopia paszportu matki (rett kopi lub apostille) - kopia paszportu, uwierzytelniona przez np. ambasadę, konsulat Norwegii czy komisariat policji,
• Potwierdzenie zatrudnienia współmałżonka - dokument, który pracodawca matki dziecka wystawia, by zaświadczyć, że pracuje ona na minimum 75% etatu. Może to być również umowa o pracę. Pamiętaj, aby przetłumaczyć dokument na język angielski lub norweski. 

NAV rozpatruje wniosek o zasiłek rodzicielski w ciągu 6 miesięcy, jeżeli wniosek jest związany z narodzinami dziecka w Polsce.

Foreldrepenger a becikowe w Norwegii

Czasami się zdarza tak, że żadne z rodziców nie wypracowało sobie prawa do zasiłku rodzicielskiego z Norwegii. Wówczas matka dziecka może skorzystać z tzw. jednorazowej zapomogi (engangsstønad), która jest także znana jako becikowe w Norwegii. 

Becikowe w Norwegii to jednorazowe świadczenie, o które może zawnioskować matka dziecka, o ile urodzi na terenie Norwegii i jest członkiem norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych (folketrygden). Becikowe jest nieopodatkowane i na dzień dzisiejszy (wrzesień 2021) wynosi 90 300 NOK na każde dziecko. Becikowe z Norwegii można także otrzymać na dzieci adoptowane. Pamiętaj, żeby wnioskować o nie w ciągu 6 miesięcy od narodzin dziecka. W przeciwnym wypadku stracisz prawo do zapomogi!

Inne zasiłki na dzieci z Norwegii, o które możesz się ubiegać

Zasiłek rodzicielski z Norwegii czy becikowe to nie są jedyne zasiłki w Norwegii, które możesz uzyskać, gdy urodzi Ci się dziecko. Od razu po narodzinach możesz składać wniosek o zasiłek rodzinny (barnetrygd), który wynosi 1654 NOK / msc na każde dziecko w wieku 0-6 lat, potem zaś 1054 NOK miesięcznie na dziecko w wieku 6-18 lat. 

Z czasem, gdy Twoje dziecko podrośnie, możesz również wnioskować o zasiłek opiekuńczy z Norwegii, czyli kontantstøtte. Ten zasiłek wynosi aż 7500 NOK brutto na miesiąc na dziecko w wieku 13-23 miesięcy, które nie dostało miejsca w przedszkolu.

Podsumowanie

Wypracowanie prawa do zasiłku rodzicielskiego z Norwegii nie powinno stanowić dla Ciebie większego problemu. Warunki nie są wyśrubowane, można stosunkowo szybko zarobić 53 000 NOK brutto i przepracować 6 z ostatnich 10 miesięcy w tym kraju.

Dzięki foreldrepenger z NAV masz możliwość spędzić bezcenny czas z dzieckiem w jego pierwszych miesiącach życia, nie tracąc przy tym dochodów z Norwegii. Warto skorzystać z tej możliwości!

Autor: Borys Borowski / NorEkspert

Źródła: norekspert.no, nav.no