Status pendler za 2021 rok - czy to nadal się opłaca Polakom w Norwegii?

Chyba każdy Polak w Norwegii już wie, co to jest status pendler. Od czasu, gdy Polacy zaczęli masowo wyjeżdżać do pracy do kraju fiordów, ulgi podatkowe związane z tym statusem stały się bardzo popularne wśród naszych rodaków. Wielu udało się uzyskać potężne obniżki podatku dzięki ulgom pendlera i zwroty rzędu 30-50 000 NOK. Rekordziści dostawali nawet 80 000 NOK zwrotu podatku! Z czasem przepisy podatkowe w Norwegii zmieniały się, a wraz z nimi ulgi podatkowe dla cudzoziemców, w tym odpisy pendlera.

Jak było kiedyś, a jak jest teraz? Czy nadal opłaca się skorzystać z ulg pendlera przy rozliczaniu podatku w Norwegii za 2021 rok? W jaki sposób ulgi wpływają na wysokość podatku? Kto ma prawo skorzystać z odpisów podatkowych? Jakie wymogi trzeba spełnić? Jakie dokumenty są potrzebne? Jaki wpływ ma pendler na ewentualne rozliczenie w Polsce?

Odpowiemy na wszystkie powyższe pytania w artykule. Dzięki temu dowiesz się, czy warto poświęcić czas i pieniądze na staranie się o odpisy pendlera, rozliczając podatek w Norwegii za 2021 rok. 

Status pendler kiedyś - dlaczego można było zaoszczędzić aż tak dużo pieniędzy?

Główną ideą i korzyścią uzyskania statusu pendlera jest możliwość odliczenia kosztów życia w Norwegii, gdy jest się osobą dojeżdżającą do pracy w Norwegii z oddalonego miejsca (pendler, commuter). Zamysł jest prosty - mieszkasz daleko poza domem - np. Twoje stałe miejsce zamieszkania jest w Polsce, więc możesz odliczyć od podatku koszty życia, które masz w Norwegii. Jedyne, co musisz udowodnić, to że pracujesz tymczasowo w Norwegii, a Twoje centrum interesu życiowego jest rzeczywiście np. w Polsce, na Litwie czy innym kraju EOG. Jeśli więc masz w kraju ojczystym rodzinę (współmałżonek, dzieci) lub samodzielny lokal (w przypadku osób samotnych), to spełniasz ten wymóg.

Co można było odliczać w praktyce? Najważniejsze 3 koszty do odliczenia od podatku to były:

• Wyżywienie - według stawki diety za każdy dzień pobytu w Norwegii,
• Zakwaterowanie - według faktycznych wydatków na mieszkanie i prąd w Norwegii,
• Podróże - między Norwegią a krajem stałego zamieszkania, odliczenie za kilometry i/lub za faktyczne wydatki (bilety promowe, bramki). 

Powyższa kombinacja ulg zmniejszała często dochód do opodatkowania w Norwegii o ponad 100 000 NOK! Podatek był naliczany od znacznie mniejszego dochodu, więc był dużo niższy. Potem faktyczny, obliczony podatek był odejmowany od wpłaconej zaliczki podatkowej. W ten oto sposób okazywało się, że mamy zwrot podatku, pozwalający na dobre wakacje. Szczęśliwcy, którzy dostali zwrot podatku już w czerwcu wraz z feriepenger mogli zacierać ręce! Brzmi super, prawda? Te czasy już niestety minęły…

Status pendler 2022 - czy nadal jest o co walczyć?

W ostatnich latach norweskie przepisy podatkowe, dotyczące pendlerów, zmieniały się na niekorzyść dla cudzoziemców. 3 najważniejsze części statusu pendlera wyglądają obecnie tak:

• Wyżywienie - jeżeli masz dostęp do kuchni i możliwość gotowania w miejscu zamieszkania w Norwegii, nie możesz już odliczyć diet za dzień pobytu. W praktyce niewiele osób może skorzystać z ulg na wyżywienie,
• Zakwaterowanie - można odliczyć od podatku koszt wynajmu mieszkania w Norwegii i/lub prądu tylko przez 2 lata podatkowe. Aby można było ponownie skorzystać z odliczeń, trzeba zmienić gminę zamieszkania i pracy w Norwegii,
• Podróże - nadal nie ma ograniczeń w odpisach za podróże między Norwegią a Polską, czy innym krajem zamieszkania w EOG, natomiast dość wysoki jest wkład własny (23 900 NOK). Odpis jest dopiero naliczany powyżej wkładu własnego.

W praktyce możesz skorzystać przez 2 lata z dużych korzyści podatkowych (odliczenie kosztów czynszu i prądu). Potem już można będzie tylko odliczyć podróże, chyba że zmienisz gminę zamieszkania i pracy. Z odpisu za wyżywienie już praktycznie nikt nie korzysta, gdyż zwykle podatnik ma dostęp do kuchni i możliwość gotowania w miejscu zamieszkania w Norwegii.

Czy pendler jest nadal opłacalny przy rozliczeniu podatkowym w Norwegii? Tak, nawet bardzo, ale realnie odczujesz odpisy tylko w sytuacji, gdy możesz skorzystać z odliczenia kosztów zakwaterowania. Nasi klienci w takich sytuacjach są w stanie zwykle uzyskać zwrot podatku z Norwegii rzędu 20-30 000 NOK. To są pieniądze, o które warto się postarać.

Status pendler a inne ulgi podatkowe - czy da się podnieść zwrot podatku w Norwegii?

Dobrą wiadomością dla osoby rozliczającej się jako pendler jest możliwość wnioskowania także o inne ulgi podatkowe. Można je swobodnie łączyć z odpisami pendlera tak, by uzyskać najwyższy zwrot podatku z Norwegii. Najpopularniejsze ulgi podatkowe, które możesz “dorzucić” do odpisów pendlera to:

• Odpis rodzicielski (foreldrefradrag) - możesz z niego skorzystać, jeśli masz dzieci do 12 roku życia i ponosisz koszty prywatnego przedszkola lub świetlicy dla nich. Możesz uwzględnić koszty zarówno w Norwegii, jak i w Polsce. Napisaliśmy oddzielny artykuł na temat odpisu rodzicielskiego w Norwegii, koniecznie go przeczytaj,
• Odpis odsetek kredytowych - możesz odliczyć od podatku odsetki od kredytów zaciągniętych w Norwegii i za granicą (np. w Polsce). Mogą to być zarówno zwykłe kredyty gotówkowe, jak i kredyty samochodowe czy hipoteczne. Zapoznaj się z artykułem o odpisie odsetek kredytowych w Norwegii, by uzyskać szczegółowe informacje w tym temacie,
• Odpis rybaka - rybacy korzystają zwykle ze specjalnego odpisu podatkowego rybaka, by obniżyć swój podatek, ale mogą również ubiegać się o odpisy pendlera, by jeszcze bardziej poprawić wynik rozliczenia. Napisaliśmy oddzielny artykuł o uldze dla rybaków w Norwegii,
• Odpis za dojazdy do pracy - każdy, kto dojeżdża do miejsca pracy od miejsca zamieszkania w Norwegii, może odliczyć koszty dojazdów od podatku. Kilometrówkę uwzględnisz razem z odliczeniem za podróże między Norwegią, a Polską, więc będzie Ci łatwiej przekroczyć wkład własny i uzyskać kwotę ulgi podatkowej. Przeczytaj więcej o tej uldze w artykule o dojazdach do pracy w Norwegii,
• Odpis za składki na związki zawodowe - ulga podatkowa za składki wpłacone na poczet związków zawodowych, zwykle jest rozliczana automatycznie przez Skatteetaten na Twoim rozliczeniu podatkowym,
• Odpis za składki na prywatne fundusze emerytalne - jak wyżej, ulga ta będzie już uwzględniona na Twoim Skattemeldingu, gdy otrzymasz go w połowie marca.

Jak widzisz, sam status pendler to nie wszystko. Możesz śmiało poprawić swój wynik rozliczenia poprzez uwzględnienie innych odpisów podatkowych. Koniecznie doczytaj nasze artykuły, jeśli chcesz wiedzieć, która ulga przysługuje właśnie Tobie.

Pendler a kildeskatt - czy takie połączenie jest możliwe?

Status pendler przysługuje Ci tylko w sytuacji, gdy masz zwykłą kartę podatkową, czyli tabelę podatkową lub potrącenie %. Natomiast jeżeli korzystasz z kildeskatt, czyli ryczałtowej metody rozliczania podatku w Norwegii, nie możesz z zasady skorzystać z ulg pendlera, gdyż nawet nie dostaniesz wstępnego rozliczenia podatkowego (Skattemelding).

Czy da się to obejść? Tak! Jest możliwość, aby zrezygnować z kildeskatt i rozliczyć swój podatek z uwzględnieniem statusu pendlera i innych ulg podatkowych. Mało tego, można to zrobić wstecz! Jeżeli chcesz wiedzieć, jak to zrobić, przeczytaj nasz artykuł o rezygnacji z kildeskatt na rzecz zwykłej karty podatkowej.

Rodzaje pendlerów - w jakich sytuacjach możesz skorzystać z ulg? 

Tak jak napisaliśmy w poprzednich akapitach, prawo do ulg pendlera wymaga, aby pobyt i praca w Norwegii miała charakter tymczasowy, zaś centrum interesu życiowego znajdowało się w kraju ojczystym. Twoje powiązanie z Polską może mieć różny charakter, więc norweskie przepisy podatkowe przewidują kilka rodzajów pendlerów. Zobacz, czy któryś z nich dotyczy właśnie Ciebie.

Pendler do rodziny w Polsce - najczęstszy przypadek wśród Polaków w Norwegii

Większość Polaków, pracujących w Norwegii ma rodzinę, mieszkającą na stałe w Polsce. Przez rodzinę rozumiemy tutaj współmałżonka, dzieci lub rodzeństwo (tylko takie, którym trzeba się zajmować). Takie osoby są pendlerami rodzinnymi (familiependler) według norweskich przepisów podatkowych. Pendler rodzinny może odliczyć wszystkie koszty życia w Norwegii, które wymieniliśmy wcześniej. Musi jednak udokumentować swoją sytuację rodzinną. W jaki sposób?

• Udokumentować podróże do rodziny w Polsce,
• Potwierdzić wspólny meldunek z rodziną w Polsce w zakończonym roku podatkowym,
• Potwierdzić powiązanie rodzinne za pomocą aktu małżeństwa, aktu urodzenia dziecka itp.

Jeżeli więc chcesz się ubiegać o odpisy pendlera do rodziny, musisz przedstawić potwierdzenia podróży (bilety, karty pokładowe, rezerwacje) do Polski oraz dokumenty z polskich urzędów (akt małżeństwa, akt urodzenia dziecka, zaświadczenie o wspólnym zameldowaniu).

Ważne! Jeśli jesteś pendlerem do dziecka, wiek dziecka nie może przekroczyć 22 lat w roku podatkowym, który rozliczasz!

Pendler "samotny" do lokalu w Polsce - rzadszy przypadek

Jeżeli jesteś osobą samotną i podróżujesz regularnie do lokalu mieszkalnego w Polsce, jesteś tzw. samotnym pendlerem (enslig pendler) według norweskiego prawa podatkowego. W tym przypadku kryteria, które musisz spełnić, by uzyskać prawo do ulg podatkowych, są trochę inne. Oto, co musisz udokumentować:

• Regularne podróże do Polski, minimum 4 razy w roku,
• Posiadasz samodzielny lokal mieszkalny w Polsce,
• Mieszkasz w niesamodzielnym lokalu w Norwegii.

Kiedyś trzeba było podróżować co 3 tygodnie do lokalu, teraz tylko 4 razy w roku. Super! A o co chodzi z samodzielnym i niesamodzielnym lokalem mieszkalnym? Według norweskich przepisów podatkowych samodzielny lokal to taki, który spełnia wszystkie poniższe kryteria:

• Przestrzeń mieszkalna liczy przynajmniej 30 m2. Jeśli mieszka w niej więcej osób, wymóg wzrasta o kolejne 20 m2 na każdą osobę powyżej 15 roku życia,
• Lokal ma doprowadzoną wodę bieżącą i instalację kanalizacyjną,
• Lokal jest do Twojej dyspozycji przez przynajmniej 1 rok,
• Masz dostęp do lokalu we wszystkie dni tygodnia oraz weekendy i okresy, gdy nie pracujesz.

Powyższe warunki musi spełniać lokal w Polsce, do którego podróżujesz. Z kolei norweski lokal ma ich nie spełniać - czyli ma być niesamodzielny.

Pendler do rodziców - gdy masz 21 lat lub mniej

Jeśli jesteś młodą osobą (21 lat lub mniej) i mieszkasz z rodzicami w Polsce, możesz skorzystać z odpisów pendlera. Musisz w takiej sytuacji spełnić warunek, że podróżujesz do domu rodziców w Polski (foreldrehjem) przynajmniej co 6 tygodni w ciągu roku podatkowego.

Podróże do Polski w 2021 roku - jak spełnić wymogi Skatteetaten?

Na 2021 rok przypadała potężna fala COVID-19 w Norwegii. W rezultacie obostrzeń m.in. Norwegowie zamknęli granice dla obcokrajowców od końca stycznia do czerwca. W jaki sposób masz zatem udowodnić podróże (i ich wymaganą ilość), skoro granice były zamknięte i nie można było się przemieszczać?

Tutaj na szczęście przychodzą z pomocą aktualizacje norweskich przepisów podatkowych. Norwegowie dodali zapisy, przewidujące złagodzenie wymogów co do ilości podróży pendlerów. W związku z zamknięciem granic i innymi restrykcjami nie musisz się martwić, że nie spełnisz tego warunku i nie rozliczysz się jako pendler. Inna sprawa, że wysokość Twojej ulgi za podróże wyniesie 0 NOK, gdyż pewnie nie przekroczysz wkładu własnego, mając 2-3 podróże w 2021 roku.

Pendler a rezydencja podatkowa - kiedy centrum interesu życiowego jest w Polsce

Rozliczenie podatku w Norwegii za 2021 rok przynosi ogromne zmiany dla większości Polaków w Norwegii, gdyż będzie trzeba również złożyć polski PIT za norweskie zarobki. Jak się ma do tego status pendler? Otóż jeżeli jesteś pendlerem w świetle norweskiego prawa podatkowego, to Twoje centrum interesu życiowego jest w Polsce. Oznacza to, że jesteś najpewniej polskim rezydentem podatkowym i czeka Cię złożenie PIT w Polsce. Napisaliśmy o tym obszerny artykuł na początku lutego, koniecznie się z nim zapoznaj!

Status pendler a PIT w Polsce - czy pendler nadal się opłaca?

Mając prawo do ulg pendlera, na ogół masz rodzinę w Polsce (centrum interesów życiowych) i rezydencję podatkową w Polsce. Musisz złożyć PIT w Polsce od norweskich dochodów. Czy wnioskowanie o ulgi pendlera w Norwegii ma znaczenie w tym kontekście? Tak, ma i to bardzo duże znaczenie! Rozliczając się jako pendler, zmniejszasz sobie podatek w Norwegii (często uzyskujesz zwrot podatku), ale w Polsce może to oznaczać… dopłatę podatku. Dlaczego? Ano dlatego, że im mniejszy podatek w Norwegii do zapłaty, tym większy podatek do odliczenia na polskim PIT i mniejsza dopłata (lub 0 zł) w Polsce.

Przypominamy, że zmiany związane z konwencją MLI i wprowadzeniem metody proporcjonalnego rozliczenia podatku zapłaconego za granicą oznacza, że im wyższy dochód, ale mniejszy podatek zapłacony w Norwegii, tym wzrasta różnica między podatkiem należnym w Polsce, a tym norweskim.

“No zaraz, to przecież w ogóle mi się nie opłaca rozliczać pendlera w Norwegii! Co mi daje mniejszy podatek i zwrot w Norwegii, skoro w Polsce będzie wtedy trzeba zapłacić więcej?”. To jest dobry tok myślenia, ale uproszczony i nie do końca prawidłowy.

Po pierwsze, niższy podatek w Norwegii może dać Tobie wysoki zwrot podatku w tym kraju, a w Polsce nie masz szans na zwrot (najlepszy możliwy wynik to 0 zł). Po drugie, bardzo wielu Polaków będzie w stanie zredukować swój podatek w Polsce, dzięki polskim ulgom podatkowym oraz (zwłaszcza!) wspólnemu rozliczeniu z niepracującym współmałżonkiem na polskim PIT. Jeżeli nie wiesz, o czym mowa, wróć do artykułu o rozliczeniu podatkowym w Norwegii i w Polsce. W uproszczeniu - jeżeli Twoja żona nie pracowała w Polsce i rozliczycie się wspólnie z Twojego norweskiego dochodu w Polsce, bardzo możliwe, że w Polsce zapłacisz bardzo niewielką dopłatę, czy wręcz 0 zł, a w Norwegii będziesz na dużym plusie. Jeżeli Ciebie ten przypadek nie dotyczy, musisz zdecydować, co wolisz - zapłacić mniej czy więcej podatku w Polsce. Niektórzy nasi klienci rezygnują z pendlera, nie chcąc płacić więcej podatku w Polsce i zbierać dokumentację do pendlera. Każda taka sprawa wymaga indywidualnego podejścia.

Podsumowanie - status pendler nadal się opłaca, gdy dobrze się rozliczysz w Polsce

Mimo że w ostatnich latach ulgi związane ze statusem pendler zostały mocno ograniczone przez Norwegów, nadal opłaca się rozliczać w tym statusie. Jeżeli masz prawo odliczyć zakwaterowanie, gdzie czynsz i prąd w Norwegii mogą łącznie kosztować dziesiątki tysięcy NOK, możesz dostać wysoki zwrot podatku w Norwegii. W grę może wchodzić przynajmniej kilkanaście tysięcy NOK. Znacznie gorzej wygląda kwestia wyżywienia, gdzie na ogół nie możesz nic odliczyć oraz podróży, których pewnie masz niewiele za 2021 rok i odpis wyjdzie na 0.

Niezależnie od powyższego, pamiętaj, że będąc pendlerem, raczej na 100% masz obowiązek rozliczyć się z polską skarbówką, gdyż Twoje centrum interesu życiowego jest w Polsce. Podatek w Polsce da się zmniejszyć lub wyzerować, wykorzystując polskie ulgi podatkowe i rozliczenie ze współmałżonkiem. Jednak miej na uwadze, że generalna zasada jest taka, że im lepiej wyjdziesz podatkowo w Norwegii, tym trudniej będzie wyjść dobrze podatkowo w Polsce. Wszystko w imię “wyrównywania różnic w opodatkowaniu między krajami”.

Pamiętaj, żeby być na bieżąco z naszymi artykułami, niebawem zaktualizujemy i szczegółowo opiszemy pozostałe statusy podatkowe w Norwegii. Jeżeli masz pytania lub wątpliwości dotyczące rozliczeń podatkowych w Norwegii i innych spraw urzędowych, koniecznie dołącz do naszej grupy na Facebooku - “Urzędowo w Norwegii - Zapytaj Eksperta!”, gdzie bezpłatnie uzyskasz poradę naszych ekspertów i innych Polaków w Norwegii. Zachęcamy także do dołączenia do najlepszego newslettera o sprawach urzędowych w Norwegii, by dostawać raz w miesiącu najważniejsze informacje o formalnościach norweskich, które Ciebie dotyczą!

Autor: Borys Borowski / NorEkspert